Niezwykle ważna dla nauczycieli medytacji chrześcijańskiej jest świadomość różnych aspektów rozwoju duchowego i psychicznego dzieci i młodzieży, która pozwala na dostarczenie zróżnicowanych wskazówek w zależności od wieku dziecka. Zamieszczone poniżej krótkie podsumowanie rozwoju wiary w różnych kategoriach wiekowych jest oparte na pracy Jamesa W. Fowlera *. Chociaż nie jest możliwe wyraźne rozgraniczenie stadiów rozwoju duchowego, możliwe jest dokonanie pewnych uogólnień opartych na powszechnych doświadczeniach i wiedzy, zarówno o psychicznym jak i moralnym rozwoju dzieci.
Dzieci w wieku 5 do 8 lat (od przedszkola do klasy 3)
Dzieci w tym wieku nie są zdolne do myślenia abstrakcyjnego. Mają potrzebę, aby wszystko miało jakiś związek z praktycznymi doświadczeniami ich życia. Silnie opierają się na doznaniach zmysłowych. Dzieci w tym wieku mają żywą wyobraźnię i są w stanie tworzyć obrazy w swoich umysłach. Uwielbiają opowieści, rymowanki i piosenki. Ćwiczenia, takie jak czytanie im na głos Pisma Świętego i proszenie, aby zamknęły oczy i wyobraziły sobie postacie i wydarzenia, o których słyszały są nieocenionym przygotowaniem do medytacji. Ten typ czynności pomaga również wydłużyć okres skupienia uwagi dzieci i rozwija ich zdolność do pozostawania w bezruchu i ciszy przez dłuższy czas. Bardzo użyteczne jest wykorzystanie muzyki i śpiewów sakralnych , aby pomóc przygotować się dzieciom do skupienia się i pozostawania w bezruchu w tym samym czasie angażując je w rozmodloną medytację.
Dzieci w wieku od 9 do 12 lat (klasy od 4 do 7)
Fowler uważa, że rozwój wiary dzieci w tym wieku staje się "mityczno-literalny", jako że dzieci zaczynają gwałtownie dojrzewać i ich ogólna wiedza i zdolność wnioskowania znacznie się rozwijają. W dalszym ciągu jednak myślą bardzo konkretnie i mają potrzebę, by nowe idee były powiązane z ich poprzednimi doświadczeniami. Rozwój wiary w tym okresie jest bardzo złożony i wymaga wspierającego, ufającego środowiska.
Nauczyciele dzieci w tych klasach muszą włożyć wiele wysiłku w stworzenie właściwej atmosfery, w której mogą rozkwitnąć bezruch, cisza i medytacja. Podstawą do tego jest rozwój przestrzeni modlitwy i okresów ciszy. Uczniowie powinni czuć się bezpieczni i wspierani w czasie medytacji, a nauczyciel musi ciężko pracować tworząc właściwą atmosferę do medytacji. Dzieci w tym wieku szczególnie lubią medytować i często proszą o możliwość jej doświadczenia. Dzieci w tym wieku nadal uwielbiają opowieści, a ich wyobraźnia jest nadal żywa. Uczniowie na tym etapie rozwoju będą często zadawać więcej pytań o medytację, a nauczyciel musi być w stanie łagodnie poprowadzić dzieci ku większemu zrozumieniu korzyści z psalmu "Zatrzymajcie się, i we Mnie uznajcie Boga".
Dzieci mogą być aktywnie zaangażowane w przygotowania do medytacji przez przygotowanie stolika modlitewnego lub zapalanie świeczek. Chcą one mieć udział w całym procesie medytacji.
Dzieci w wieku od 13 do 15 lat (klasy od 8 do 10)
Dzieci wykazują znaczącą zmianę w zachowaniu w ciągu tych lat rozwoju wiary. Grupa rówieśnicza staje się coraz ważniejsza, a nauczyciel musi pertraktować z uczniami, by pozwolić im być bardziej aktywnymi w całym procesie medytacji.
Dla uczniów w tym wieku normą jest postawa buntu i wykazywanie symptomów agnostycyzmu. Nauczyciel powinien rozważyć mądrość: "W prawdziwej wierze chodzi o wątpliwości przezwyciężone, a nie uniknięte". Niewłaściwym jest więc oczekiwanie, że dzieci te będą miały zintegrowane wartości związane z wiarą i przekonaniami. Uczniowie w tym wieku uznają "uniwersalną" korzyść płynącą z medytacji i jakkolwiek często mogą kwestionować i buntować się przeciwko nauce religii, to doceniają i nadal znajdują przyjemność i przywiązanie do medytacji.
W tych latach większość dzieci uzyskuje umiejętność myślenia abstrakcyjnego. To pozwala nauczycielowi rozszerzyć zakres kontekstu medytacji. Uczniowie są również w stanie, i czynią to chętnie, dyskutować głębiej na temat koncepcji związanych z medytacją. Współczucie, empatia, uniwersalna miłość, pełnia, pokój, radość, uważność, duchowość, wieczność i poszukiwanie znaczenia to koncepcje i część języka, jakim posługują się ci uczniowie. Uczniowie mogą teraz zacząć postrzegać medytację nie tylko jako drogę uzyskania pozytywnych relaksujących doświadczeń. Medytacja może być teraz postrzegana jako droga do głębszego odczuwania siebie i Boga, głębszego zrozumienia pokoju, harmonii i jedności z resztą stworzenia.
Będąc przewodnikiem dzieci w medytacji ważne jest by pamiętać, że jesteśmy w tej podróży wraz z dziećmi. Jesteśmy wspólnie z nimi pielgrzymami w podróży ku Bogu. Dzielimy z nimi ich wiarę i oferujemy im możliwość modlenia się w ciszy.
Poniżej kilka sugestii opartych na pismach Johna Maina, które mogą pomóc ci przy wprowadzaniu dzieci w medytację.
1. Poproś uczniów: usiądźcie w wygodnej pozycji. Niech nie będzie to jednak pozycja zbyt wygodna, bo zaśniecie!
2. Poproś uczniów, wyciszcie swoje ciała. Następnie wyciszcie umysł. Stańcie się świadomi, że znajdujecie się w obecności Boga. Bóg jest teraz wokół was w tym pokoju. Bóg jest także wewnątrz was.
3. Poproś uczniów: przymknijcie oczy. Kontynuujcie siedzenie z wyprostowanym kręgosłupem, rozluźnijcie mięśnie ciała. Oddychajcie normalnie, powoli wdychając i wydychając powietrze.
4. Kiedy uczniowie wyciszą się, możesz zadzwonić dzwonkiem lub gongiem lub po prostu powiedzieć "Zaczynamy teraz naszą medytację". To da dzieciom sygnał, by rozpoczęły w myślach recytację mantry. Można poradzić uczniom "Recytujcie mantrę, aż do chwili, gdy nie będziecie w stanie dłużej tego robić, a gdy zdacie sobie sprawę, że przestaliście powtarzać mantrę, to zacznijcie recytację ponownie”.
5. Jako nauczyciel zwracaj uwagę na upływ czasu i zadzwoń dzwonkiem, gdy czas dobiegnie końca. Przypomnij uczniom, że mogą sami w ciszy modlić się mantrą gdziekolwiek, kiedy tylko będą czuli taka potrzebę.
6. Nie patrz z wyższością na ich wiarę. Może być prostsza od twojej, ale najprawdopodobniej jest bardzo szczera. Ich wiara może być bardzo głęboka i jako taka może stanowić źródło twojej inspiracji.
7. Nie narzucaj dzieciom swoich własnych wskazówek dotyczących modlitwy. Ponadto nie rób niczego, co mogłoby ograniczyć ich pojmowanie Boga lub zniszczyć ich spontaniczną relację z Bogiem.
8. Nie stwarzaj w dzieciach wrażenia, że mogą modlić się jedynie o określonych porach lub w określonych miejscach. Nie sugeruj, że medytacja jest jedynym sposobem modlitwy, a nawet, że jest jej najlepszym sposobem. Jest wiele sposobów modlitwy i wszystkie one mogą nas doprowadzić do autentycznej komunikacji z Bogiem.
9. Nie wyjaśniaj zbyt wiele i nie medytuj dla dzieci. Zamiast tego zaproś dzieci do samodzielnego odkrywania miłości Bożej. Pozwól, aby ich modlitwa była ich własną, a nie twoją.
10. Zawsze okazuj dzieciom respekt i traktuj poważnie ich pytania natury religijnej. Gdy chodzi o modlitwę i medytację szanuj również godność i prywatność dziecka.
11. Czas medytacji: Doświadczenie uczy, że czas medytacji należy dopasować do wieku dziecka posługując się zasadą „jedna minuta na jeden rok życia” I tak:
przedszkole : 5 minut, 1 klasa: 6 minut, 2 klasa: 7 minut, 3 klasa: 8 minut, 4 klasa: 9 minut, 5 klasa: 10 minut, 6 klasa: 11 minut, 7 klasa: 12 minut, 8 klasa: 13 minut
9 klasa: 14 minut, 10 klasa: 15 minut.
cyt. Medytacja chrześcijańska w szkołach
*James W. Fowler, protestancki psycholog religii i pastor, w swoich badaniach użył „metody biograficznej”, przy pomocy, której dokonał rekonstrukcji rozwoju wiary człowieka w ciągu całego życia. Przeprowadził on wywiad z 359 osobami w wieku od czterech do osiemdziesięciu czterech lat. Pytania zadane w trwającym osiem lat badaniach koncentrowały się na przyczynach i racjach uzasadniających sensowność i celowość życia jak również na odniesieniu do wyznawanych wartości i ich implikacji religijnych. Na podstawie nagranych na taśmę, a następnie spisanych wywiadów J. Fowler wyróżnił siedem uniwersalnych stadiów rozwoju wiary: 1. stadium wiary indyferentnej (0-2 lat), 2. stadium wiary intuicyjno-projekcyjnej (2-6 lat), 3. stadium wiary mityczno-literalnej (7-12 lat), 4. stadium wiary syntetyczno-konwencjonalnej (12-18 lat), 5. stadium wiary idywidualno-refleksyjnej ( do 20 lat), 6. stadium wiary koniunktywnej (do 35-40 lat), 7. stadium wiary uniwersalizującej (stadium określone jako rzadkie, osobliwe). (przypisek tłum.)
fot.wccm.pl
